Projekt „Aktywny Senior”
W ramach realizacji projektu „Aktywny Senior – wspólnie poznajemy historię i tradycję lokalną”, współfinansowanego przez Gminę Zaklików, przedstawiciele Stowarzyszenia Ziemi Zaklikowskiej im. Anny Nagórskiej z grupą seniorów, w dniach 21-22 sierpnia 2025 r. zwiedzali Przemyśl, Kalwarię Pacławską, Arłamów, miasteczko Bircza, zamek w Krasiczynie oraz Jarosław.
Głównym punktem wyjazdu było poszerzenie wiadomości o historii i współczesności Przemyśla, którego symbolem jest niedźwiedź. Uczestnicy wycieczki mogli dowiedzieć się o początkach grodu i miasta, sięgającego średniowiecza, o jego roli w polityce polskiej, w handlu międzynarodowym, o wzlotach i regresie rozwojowym. Po upadku I Rzeczypospolitej i rozbiorach, Przemyśl znalazł się w granicach monarchii habsburskiej. Szczególną rolę odegrał Przemyśl w okresie I wojny światowej, gdy jako twierdza przez długi okres wiązał wielkie siły rosyjskie.
W początkowym okresie II wojny światowej, w 1939 r. Przemyśl znalazł się na granicy 2 totalitaryzmów – niemieckiego i sowieckiego. W ciągu dalszego etapu wojny miasto, pod okupacją niemiecką, utraciło w wyniku holocaustu całą ludność żydowską Przemyśl pozostał, także po II wojnie światowej miastem wielokulturowym i zróżnicowanym religijnie, będąc pośrednikiem między Wschodem a Zachodem. Szczególną rolę odgrywa Przemyśl od chwili wybuchu wojny i agresji Rosji na Ukrainę w 2022 r. Do Przemyśla dochodzi szeroki tor, który umożliwia bezpośredni dojazd pociągów z Ukrainy. Także dla przywódców państw chcących dostać się do Kijowa, z uwagi na zamkniętą przestrzeń powietrzną, Przemyśl jest stacją początkową. Dworzec kolejowy jest jednym z najpiękniejszych w Europie, a po odnowieniu świeci pełnym blaskiem.
Przemyśl jest ważnym ośrodkiem religijnym. Skupia 27 kościołów, znajduje się tutaj zarówno Archikatedra rzymskokatolicka, jak i greckokatolicka. Jest siedzibą wielu zakonów m.in. dominikanów, franciszkanów, karmelitów. Przemyśl to miejsce, gdzie historia przeplata się ze współczesnością. To miasto, które posiada jeden z największych pochyłych (różnica wynosi 6 m) rynków w Europie. I do tego nie posiada Ratusza. Historyczny ratusz, po znaczących zniszczeniach został rozebrany przez Austriaków, którzy w to miejsce postawili budynek wojskowy – siedzibę warty garnizonu. Wydarzenia wojenne pozbawiły miasto wielu zabytkowych budowli. Tym niemniej miasto posiada pewien klimat, atmosferę, którą mogli poczuć uczestnicy wycieczki, zwłaszcza wieczorem.
Kolejnym punktem zwiedzania w następnym dniu była Kalwaria Pacławska, która znajduje się 24 km od Przemyśla na wzgórzu sięgającym 465 m n.p.m Jej początki sięgają XVII w. Do Kalwarii Pacławskiej przybywa wielu pielgrzymów ze względu na cudowny obraz Matki Boskiej Kalwaryjskiej (Słuchającej), który pierwotnie znajdował się w klasztorze Franciszkanów w Kamieńcu Podolskim. Po zdobyciu jednak twierdzy w Kamieńcu Podolskim przez Turków w 1672 r., obraz trafił do Kalwarii.
W Arłamowie, niewielkiej osadzie, położonej u wrót Bieszczad w górach Sanocko-Turczańskich duże wrażenie na uczestnikach zrobił kompleks hotelowy na 213 pokoi i wiele atrakcji dla gości – basen, stadnina, korty tenisowe, pole golfowe i wiele innych. Z tarasu hotelu rozciągają się piękne widoki.
W drodze do Krasiczyna, uczestnicy wycieczki zwiedzili niewielkie (liczące ok 1 tys. mieszkańców), ale urocze miasteczko Bircza, którego początki sięgają 1464 r. Dwa razy Bircza traciła prawa miejskie. W 2024 r ponownie je odzyskała.
W Krasiczynie, 10 km od Przemyśla, największą atrakcją jest zamek, którego początki sięgają poł XVI wieku. Ostateczny charakter obronny nadał mu kasztelan przemyski Stanisław Krasicki. Za kolejnych właścicieli zamek był rozbudowywany, zachowując charakter obronny. W XVIII w zamek najechały wojska rosyjskie. Budowla został poważnie uszkodzona, a wnętrza komnat zrabowano. W XIX w. właścicielem Krasiczyna został książę Leon Sapieha. Ród Sapiehów władał tymi dobrami do wybuchu II wojny światowej.Za ich czasów powstał wokół zamku park , w którym szczególną rolę odgrywały dwa gatunki drzew. Po narodzinach syna sadzono dąb, a gdy urodziła się córka sadzono lipę. Drzewa te rosną do dziś, a wśród nich dąb Adam (związany ks. Kardynałem Adamem Sapiehą). W czasie II wojny światowej zamek został zajęty przez wojska sowieckie Wówczas doszło do dużych zniszczeń i ograbienia budowli z wszystkich kosztowności i wyposażenia.
Po wojnie mieściło się tu Technikum Leśne. Zamek coraz bardziej ulegał degradacji. Sytuacja zmieniła się dopiero w 2018 r., gdy zamek wraz z parkiem, dzięki Agencji Rozwoju Przemysłu, przeszedł niezbędne prace konserwatorskie i pod względem architektonicznym odzyskał swój blask. Stosunkowo skromnie prezentuje się jednak sprawa wyposażenia zamku, gdyż odzyskano lub pozyskano tylko niewielką część. Tym niemniej zamek i piękny park robi wrażenie na przyjezdnych.
Ostatnim punktem wycieczki było zwiedzanie Jarosławia, który urzeka swoim pięknym rynkiem z majestatycznym Ratuszem w stylu neorenesansowym, który po odnowieniu zachwyca. Jarosław, którego początki sięgają XI w., jest niewielkim miastem (ok. 40 tys. mieszkańców), to ma wiele do zaoferowania, nie tylko dla miłośników historii (znane z bogactwa i tradycji targowych). Miasto słynie też z działalności kulturalnej o zasięgu międzynarodowym. Tu odbywa się Międzynarodowy Festiwal Muzyki Dawnej pt: „Pieśń Naszych Korzeni” oraz Międzynarodowy Festiwal Młodych Fotografów.
Warta zobaczenia jest Kolegiata Bożego Ciała – najstarszy pojezuicki kościół w Polsce. Wrażenie robi także gmach Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (obecnie Miejski Ośrodek Kultury). Niewątpliwie Jarosław to miejsce, do którego należy wrócić na nieco dłużej, co podkreślali uczestnicy wycieczki.
Cały wyjazd przyniósł wiele wrażeń i doświadczeń. Uczestnicy poszerzyli swoją wiedzę z historii, kultury i tradycji lokalnej. Ważne było także kontakty i relacje międzyludzkie, a wspólny czas pozostanie miłym wspomnieniem.
Uzupełnieniem projektu Aktywny Senior było spotkanie 28 sierpnia 2026 r. uczestników wyjazdu i członków Stowarzyszenia na warsztatach kulinarnych oraz z historii i tradycji lokalnej. Projekt będzie kontynuowany w kolejnej edycji, a uczestnicy już wysuwali propozycje różnych działań i ciekawe miejsca, które warto zwiedzić.
Waldemar Plennikowski – koordynator projektu
